Emre İtaatsizlikte Israr Suçu

A) Suç Tipine İlişkin Genel Açıklamalar

211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu madde 8’e göre, “Emir: Hizmete ait bir talep veya yasağın sözle,yazı ile ve sair surette ifadesidir.” Askeri teşkilatlarda disiplinin ve düzenin sürdürülebilmesi, astın üstünden gelen emir ve talimatlara eksiksiz şekilde riayet etmesine bağlıdır. Bu nedenle, askeri hiyerarşide emre uyma zorunluluğu yalnızca bir görev bilinci değil, aynı zamanda kurumsal işleyişin vazgeçilmez bir unsuru olarak kabul edilmektedir. Bunun sonucunda emre itaatsizlikte ısrar suç tipi olarak düzenlenmiştir.

1.Suçun Düzenlenişi

Emre itaatsizlikte ısrar suçu, Askeri Ceza Kanununda düzenlenmiş olan askeri bir suçtur. 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun “İtaatsizlikte ısrar edenlerin cezası” başlıklı 87. Maddesi şu şekildedir:

“1. Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar, emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.Yukarıki fıkrada yazılı suçlar seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.”

Maddenin birinci fıkrasına göre emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşması için ; üst veya amir tarafından hizmete ilişkin bir emrin verilmesi ve astın ise bilerek ve isteyerek; emri hiç yapmaması veya emrin yerine getirilmesini söz veya fiiliyle açıkça reddetmesi yada emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmemesi gereklidir.

87 maddenin ikinci fıkrasında ise suçun seferberlik ve düşman karşısında işlenmiş olması nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.

2.Suçun Faili

Emre itaatsizlikte ısrar suçu, askeri suç niteliğindedir. Suçun faili asker kişiler veya kanunda açıkça belirtilen silahlı kuvvetlerde görevli memur ve işçilerdir.

3.Suçun Mağduru

Suç teşkil eden fiil dolayısıyla direkt etkilenen kişi ya da kişilere mağdur denir. Bu suçun mağduru devlettir.

4.Manevi Unsur

Suç yalnızca kastla işlenebilir, taksirle işlenmesi mümkün değildir.

5.Görevli Mahkeme

Emre İtaatsizlikte Israr Suçunda yargılama görevi asliye ceza mahkemesine aittir.

6.Şikayet ve Zamanaşımı Süresi

Emre itaatsizlikte ısrar suçunun takibi şikayete bağlı değildir; bu bakımdan şikayet süresi de mevcut değildir. Zamanaşımı süresi ise 8 yıldır.

7.Uzlaşma

Uzlaşma prosedürüne başvurulabilecek suçlardan değildir.

8.Ceza Hukuku Kurumları

Adli para cezası: Askeri Ceza Kanunu Ek m. 8’e göre; sırf askeri suçlardan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan cezanın dört ay veya daha fazla süreli hapis cezası olması, fiilin, disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir zarar meydana getirmesi, fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi hallerinde adli para cezasına hükmedilemez. Emre itaatsizlik de ısrar suçu için de bu şartlar sağlanmıyorsa, adli para cezasına hükmedilemez.

HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması): HAGB, sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmünün belirli bir denetim süresi içinde sonuç doğurmamasını sağlayan bir ceza muhakemesi kurumudur. 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun 14. Maddesine eklenen 4. Maddenin 1. Fıkrasında hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasının şartları yer almıştır. Bu şartlara göre, söz konusu suç hakkında hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı verilebilmesi için, mahkeme tarafından kişi hakkında hükmolunan cezanın altı aydan az olması gerekmektedir.

Cezanın ertelenmesi: Cezanın ertelenmesi, verilen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesi anlamına gelir. Erteleme kararının emre itaatsizlikte ısrar suçu için verilebilmesi hususu, Askeri Ceza Kanunu madde 47’de dört şarta bağlanmıştır. Buna göre, sırf askeri suçlardan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan cezanın üç ay veya daha fazla süreli hapis cezası olması, fiilin, disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir zarar meydana getirmesi, fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi veya kişinin daha önce sırf askeri bir suçtan dolayı mahkûm olunması hallerinde ertelenme kararı verilemez. Bu suç için de bu şartlar sağlanmıyorsa, erteleme kararı verilemez.

B) Suça İlişkin Emsal Kararlar

1) Karar Özeti: İlçe Jandarma Komutanlığında yapılan beslenme denetimi sırasında tabldot dosyalarındaki imzaların eksik olduğu, terhis belgelerinde erbaş ve erlere yapılması gereken anketlerin yapılmamış olduğu ve tabldot dosyalarının eksik olduğunun tespit edildiği, bu eksikliklerin giderilmesi hususunda sanığa emir verildiği, daha sonra yapılan denetlemelerde bu eksikliklerinin giderilmediği iddiası ile sanık hakkında Emre İtaatsizlikte Israr suçundan kamu davası açılmıştır.

Yapılan yargılamada, dinlenen sanık ve tanık beyanlarında sanığın üzerine atılı suçu işlemeye yönelik kastının bulunmadığı anlaşıldığından sanık hakkında beraat kararı verilmiştir.

T.C. GEREKÇELİ KARAR

…..ASLİYE CEZA MAHKEMESİ TÜRK MİLLETİ ADINA

DOSYA NO : 2017/… Esas

KARAR NO : 2017/…

C.SAVCILIĞI ESAS NO: 2017/…

DAVACI : ….

SANIK : ….

VEKİLİ : Müdafii Av. YALÇIN TORUN,

SUÇ : Hizmete İlişkin Emirleri Yerine Getirmemek

SUÇ TARİHİ / SAAT : …/…/2015

SUÇ YERİ : …

KARAR TARİHİ : …/…/2017

Yargılama yapmaya ve hüküm vermeye yetkili Mahkememize yukarıda açık kimliği yazılı sanık hakkında açılan kamu davasının yapılan açık yargılaması sonunda ;

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :

İDDİA :

…….. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Donanma Komutanlığı Savcılığı’nın …/…/2016 tarih ve 2016/… Esas sayılı iddianamesi ile; sanık ……….’nın amiri konumunda olan …………’nın hizmete ilişkin olarak eksikleri tamamlatılması yönünde vermiş olduğu emri yerine getirmemek suretiyle Emre İtaatsizlikte Israr suçunu işlediği iddiasıyla Askeri Ceza Kanununun 87/1 maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmıştır.

SAFAHAT :

……. Donanma Komutanlığı Mahkemesinin 2016/…. Esas …/…/2016 tarih 2016/…Karar sayılı Görevsizlik kararı ile dosyanın Mahkememize gönderildiği anlaşılmıştır.

SAVUNMA :

Sanık …………. Mahkememizde Aynen : “daha önce vermiş olduğum beyanlarımı tekrar ederim, beyanımı yazılı olarak dosyaya sunuyorum orada ayrıntılı anlattım, orada ayrıntılı olarak bahsettiğim üzere kasıtlı bir durum söz konusu değildir, ben olay tarihinde bana verilen emirleri elimden geldiğince yapmaya çalıştım, kesinlikle emre itaatsizlik söz konusu değildir, ayrıca bana verilen iş biraz karmaşık bir işti, excel programından çok iyi anlamadığım için ve bilgisayarda arızalandığından dolayı böyle bir aksaklık olmuş olabilir, ama dediğim gibi herhangi bir kasıt söz konusu yoktur, başkada ekleyecek bir husus yoktur ” şeklinde savunmada bulunmuştur.

Sanığa suçunun sübutu halinde hakkında 5271 sayılı CMK’nın 231/6. maddesinin 6008 sayılı Yasa’nın 7. maddesi ile değişik 6/son maddesinin uygulanma ihtimaline binaen sorulduğunda, suçunun sübutu halinde hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının uygulanmasını kabul ettiğini beyan etmiştir.

Sanık müdafi Mahkememizde Aynen : “Aşamalarda alınan ve yazılı olarak sunduğumuz savunma dilekçesi içeriğini tekrar ederiz, atılı suçun unsurlarının oluşmadığı kanaatindeyiz, bu açıdan öncelikle sanığın beraatine karar verilmesini, Mahkemeniz aksi kanaatte ise lehe olan hususların uygulanmasını talep ederiz” şeklinde savunmada bulunmuştur.

YARGILAMA AŞAMASI VE DELİLLER :

Tanık ……. Mahkememizde Aynen : “Olayla ilgili soruşturma aşamasında verdiğim beyanlarımı tekrar ederim, bu beyanlarımı tekrar ederim, il jandarma komutanlığının yaptığı denetlemeler sonucunda yapılan tespitlerin giderilmesi için komutam altında olan sanığa emir verdim, daha sonra tekrar denetleme yapıldığında yine aynı eksikliklerin devam ettiği ortaya çıktı, ben sanığın kasıtlı olarak böyle davrandığını sanmıyorum, olayın meydana geldiği tarihlerde iş yoğunluğu çok fazlaydı, bu nedenle sanığın gözünden kaçmış olabilir, mevzuat gereği olayı bildirdim, daha sonra 682 Sayılı KHK gereğince mevzuat değişti, şu an aynı suçtan ceza verip vermeme yetkisi komutana aittir, bilgim bundan ibarettir ” şeklinde beyanda bulunmuştur.

Sanık savunmaları, ifade tutanakları, tanık beyanları, olay tespit tutanakları, fezleke, sanığın sosyal ve ekonomik durum araştırması, nüfus ve adli sicil kayıtları ile tüm dosya kapsamı mevcut delillerdir.

DELİLLER VE DEĞERLENDİRİLMESİ :

Tüm dosya kapsamı birlikte ele alınarak yapılan değerlendirmede; ……… İl Jandarma Komutanlığı ………….. Müdürlüğünce ………. İlçe Jandarma Komutanlığında altı aylık bedelen beslenme denetimi yapıldığı yapılan bu denetmeler sırasına tabldot dosyalarındaki imzaların eksik olduğu, terhis belgelerinde erbaş ve erlere yapılması gereken anketlerin yapılmamış olduğunun ve tabldot dosyalarının eksik olduğunu tespit edildiği, bu eksikliklerin giderilmesi hususunda sanığa emir verildiği daha sonra yapılan denetlemelerde bu eksikliklerinin giderilmediğinin iddia edildiği somut olayda her ne kadar sanık hakkında Emre İtaatsizlikte Israr suçundan kamu davası açılmışsa da dinlenen sanık ve tanık beyanlarında sanığın üzerine atılı suçu işlemeye yönelik kastının bulunmadığı anlaşıldığından atılı suçtan beraatına karar verilerek aşağıda yazılı olduğu şekilde hüküm tesis edilmiştir.

H Ü K Ü M : Yukarıda açıklanan nedenlerle;

1-Her ne kadar sanık ……….. hakkında “Emre itaatsizlikte ısrar” suçunu işlediğinden bahisle cezalandırılması talebiyle kamu davası açılmış ise de, yapılan yargılama sonunda sanığın üzerine atılı bulunan suçu işlemeye yönelik kastının bulunmadığı anlaşılmakla, sanığın üzerine atılı bulunan suçtan CMK nın 223/2-c maddesi uyarınca kast yokluğundan BERAATİNE,

2-….

3-Yargılama giderlerinin kamu üzerinde bırakılmasına,

Sanık müdafi yönünden tefhim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde mahkememize verilecek dilekçe veya tutanağa geçirilmek üzere zabıt katibine beyanda bulunmak suretiyle ……. Bölge Adliye Mahkemesi’ne İstinaf kanun yoluna başvurulabileceğine,

Dair, sanık müdafiinin yüzüne karşı, sanığı yokluğunda verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. …/…/2017

2) Karar Özeti: Sanığın, görevine ilişkin devriye hizmet kağıdını yanlışlıkla kız arkadaşına göndermesi iddiasıyla sanık hakkında emre itaatsizlik suçundan kamu davası açılmıştır. Yargılama sürecinde sanık suçlamayı reddetmiş, olayın kasıtlı olmadığını, mesajı yanlışlıkla gönderdiğini ve sonrasında silmesini istediğini belirtmiştir. Tanık ve dosya delilleri de sanığın kasten hareket etmediğini desteklemiştir.

Mahkeme, sanığın üzerine atılı suçu işlemeye yönelik kastının bulunmadığı sonucuna varmış ve CMK’nın 223/2-a maddesi uyarınca beraatine karar vermiştir.

T.C.

ASLİYE CEZA MAHKEMESİ

DOSYA NO : 2020/…Esas

KARAR NO : 2020/…

C.SAVCILIĞI ESAS NO : 2020/…

GEREKÇELİ KARAR

T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A

DAVACI : ….

SANIK : ….

MÜDAFİ : Müdafii Av. YALÇIN TORUN,

SUÇ : 1632 sayılı kanuna aykırılık

SUÇ TARİHİ / SAATİ : …/…/2015 –

SUÇ YERİ :

KARAR TARİHİ : …/…/2020

Yukarıda açık kimliği yazılı sanık hakkında Mahkememizde yapılan açık yargılama sonunda;

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:

İDDİA :

T.C. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Donanma Komutanlığı Savcılığı ……../…… …/…/2016 tarih, 2016/… Esas ve 2016/… Karar sayılı iddianamesinde özetle; …….. ilçe jandarma komutanlığında görevli …………….’ın yapmış olduğu görev ile ilgili bazı bilgileri kız arkadaşına Whatsapp adli iletişim adresinden verdiği, bu bilgiler arasında “önleyici kolluk devriye hizmet kağıdının da olduğu, bu kağıtta yapılacak görev, saat ve güzergahın yer aldığı, …/…/2015 tarihli devriye hizmet kağıdının fotoğrafını çekerek kız arkadaşına attığı iddiasıyla şüphelinin cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmıştır.

SAFAHAT :

Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ………..Mahkemesinin 2016/…. Esas ve 2017/… Karar sayılı görevsizlik ile gelen dosyanın Mahkememizin 2020/… Esas sırasına kaydı yapılmıştır.

SAVUNMA :

Sanık ……………’ın mahkememizde alınan savunmasında aynen ; “Üzerime atılı suçlamayı kabul etmiyorum, soruşturma aşamasında vermiş olduğum beyanlarımı aynen tekrar ederim, 2015 yıllarında ………. olarak görev yapmaktaydım, o zaman ilişkim olan kız arkadaşım telefonumda hayatım diye kayıtlıydı. Suç tarihinde …………… olarak görev yapan amirime hizmet listesini gönderecekken telefonumda hayatım diye kayıtlı olan kız arkadaşıma yanlışlıkla bu listeyi gönderdim, zaten sonrasında kendisine bu mesajları silmesini söyledim ancak mesajlar silinse bile fotoğraf indirildiği için telefonda kayıtlı olan hizmet listesini babası yakalayınca benim hakkımda şikayetçi olmuş, ben rütbeli olarak görevli olduğum için kemeralı telefon kullanmak yasak değildi, kız arkadaşıma askerlikle ilgili gizli bilgileri göndermedim, beraatimi talep ederim.” şeklinde savunmada bulunduğu anlaşılmıştır.

Sanığın eyleminin sübutu ve mahkumiyetine karar verilmesi halinde sonuç cezalar yönünden 6008 S Y nın 7.maddesi ile değişik 5271 Sayılı CMK.nun 231/6-c, son maddesi gereğince hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesini kabul edip etmediği hususu sorulduğunda, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesi hususunda muvafakatım vardır” şeklinde beyanda bulunduğu anlaşılmıştır.

YARGILAMA AŞAMASI VE DELİLLER :

Görevsizlik kararı, İddia ile tüm dosya kapsamı mevcut delillerdir.

İDDİA MAKAMI ESAS HAKKINDAKİ MÜTALAASINDA:

Her ne kadar Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Savcılığının …/…/2016 tarihli iddianamesi ile sanık …………..hakkında atılı bulunan suç yönünden iddianame tanzim edilmiş ise de, sanığın atılı eylemlerine konu suçta kastının bulunmadığı anlaşılmakla, yasal unsur yokluğundan sanığın BERAATİNE, karar verilmesi kamu adına talep ve mütalaada bulunmuştur.

DELİLLERİN DEĞERLENDİRMESİ VE GEREKÇE:

Yapılan yargılama, toplanan deliller ve tüm dosya içeriği birlikte değerlendirildiğinde ; ……….. ilçe jandarma komutanlığında görevli ………..’ın yapmış olduğu görev ile ilgili bazı bilgileri kız arkadaşına Whatsapp adli iletişim adresinden verdiği, bu bilgiler arasında “önleyici kolluk devriye hizmet kağıdının da olduğu, bu kağıtta yapılacak görev, saat ve güzergahın yer aldığı, …/…/2015 tarihli devriye hizmet kağıdının fotoğrafını çekerek kız arkadaşına attığı iddiasıyla Askeri Ceza Kanunu’nun 87/1 maddesine isnaden …….. Donanma Komutanlığı Mahkemesi’ne kamu davası açıldığı, ……..Donanma Komutanlığı Mahkemesince Görevsizlik kararı verilerek dosyanın mahkememize gönderildiği anlaşıldı.

Her ne kadar sanık hakkında emre itaatsizlikte ısrar suçundan kamu davası açılmışsa da, sanık suçlamayı inkar ederek bahse konu önleyici kolluk devriye bilgilerini amirine gönderecekken kız arkadaşına yanlışlıkla gönderdiğini savunmuştur.

1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun “İtaatsizlikte ısrar edenlerin cezası:” başlıklı 87. maddesi;

“1. (Değişik: 22/3/2000-4551/22 md.) Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar, emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.

2.Yukarıdaki fıkrada yazılı suçlar seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.”,

Askeri Yargıtay Daireler Kurulunun 06.06.2013 tarihli, 2013/78 esas ve 2013/70 karar sayılı kararı ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin 13.03.2014 tarihli, 2013/770 esas ve 2014/358 karar sayılı kararlarında da belirtildiği üzere,

“Emre İtaatsizlikte Israr” suçunun oluşması için;

1-) Üst veya amir tarafından hizmete ilişkin bir emrin verilmesi,

2-) Astın ise bilerek ve isteyerek;

Emri hiç yapmaması veya

Emrin yerine getirilmesini söz veya fiiliyle açıkça reddetmesi yada

Emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmemek gerekmektedir.

Bu açıklamalar ışığında somut olayda sanığın önleyici kolluk devriye hizmet listesini kız arkadaşına gönderirken kasten hareket etmediği, zira ilk aşamadan itibaren alınan istikrarlı beyanlarının aksini kanıtlayacak şekilde başkaca emre itaatsizlik kastı olduğunu gösteren bir davranışının olmadığı, atılı suçun kasten işlenebilen bir suç olduğu, böylelikle suç işleme kastı olmayan sanık yönünden suçun yasal unsurları oluşmadığı anlaşılmakla CMK 223/2-a maddesi uyarınca beraatine dair karar verilmiştir.

H Ü K Ü M : Yukarıda açıklanan nedenlerle;

Her ne kadar sanık hakkında Askeri Ceza Kanunu 87/1 maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmış ise de; sanığın üzerine atılı suçun yasal unsuru oluşmadığı anlaşılmakla CMK’nun 223/2-a maddesi uyarınca BERAATİNE,

……..

Yargılama giderlerinin 6352 sayılı Kanunun 100. maddesi ile değişik 5271 sayılı CMK’nin 324/4. maddesi uyarınca hazine üzerinde bırakılmasına,

DAİR ; Sanık ve müdafiinin yüzüne karşı kararın tefhiminden itibaren 7 gün içerisinde kararı veren mahkemeye veya bulunulan yer mahkemesine verilecek dilekçe ile veya zabıt katibine yapılacak bir beyanla ve beyanın tutanağa geçirilmesi ve tutanağın hakime onaylattırılması suretiyle, tutuklu veya hükümlü olarak Ceza İnfaz Kurumu veya tutukevinde bulunulması halinde Ceza İnfaz Kurumu veya Tutukevi müdürüne beyanda bulunmak suretiyle veya bu hususta bir dilekçe vererek, ……….. Bölge Adliye Mahkemesi’ne İSTİNAF YASA YOLU açık olmak üzere, tarafların yasa yoluna başvurmakta muhtariyetlerine, yasa yoluna başvurmadığı takdirde hükmün kesinleşeceğine dair Cumhuriyet Savcısı ……………’ın mütalaasına uygun olarak verilen karar CMK’nın 231/1 maddesi gereğince hüküm fıkrası okunarak, verilen karar gerekçeleri ayrıntıları ile açıkça okunup tefhim olundu…./…/2020

Stj.Av.Şirin ÇAKIR

Av.Yalçın TORUN

Uyarı; Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Stj.Av.Şirin ÇAKIR, ve Av.Yalçın TORUN’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti amacıyla zaman içerikli elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı metinler avukat meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir, fakat metinlerin tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web sitelerinde yayınlanmasına iznimiz yoktur.