Ohal Khk’sı İle Kamu Görevinden İhraç Edilen Ve Daha Sonra Ohal Khk’sı İle Görevine İade Edilen Kişiler Artık Tazminat Talebinde Bulunulabilecek

 

  1. Giriş

            Anayasa Mahkemesi, 4 Aralık 2024 tarihli ve 2024/191 sayılı kararıyla, 7 Şubat 2018 tarihli ve 7089 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) kabul edilmesine dair Kanun’un 2. maddesinin (2) numaralı fıkrasının dördüncü cümlesini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmiştir.

            Bu kararla, olağanüstü hâl (OHAL) döneminde çıkarılan bir KHK ile kamu görevinden ihraç edilen ve daha sonra yine bir OHAL KHK’sı ile görevine iade edilen kişilerin, kamu görevinden çıkarılmalarından kaynaklanan tazminat taleplerinde bulunamayacaklarına ilişkin düzenleme Anayasa’nın 40. Maddesine aykırı bulundu.

  1. Karara Konu Düzenlemenin İçeriği

            İptal edilen düzenleme, OHAL kapsamında kamu görevinden ihraç edilen ancak sonrasında görevlerine iade edilen kişilerin, ihraç sürecinde uğradıkları zararlar nedeniyle herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacaklarını öngörmekteydi. Bu hükme göre, göreve iade edilen kişilere kamu görevinden çıkarıldıkları tarihten itibaren göreve başladıkları tarihe kadar geçen sürede mali ve sosyal hakları ödenmekteydi ancak herhangi bir maddi veya manevi tazminat talebinde bulunmalarına ilişkin yargı yoluna başvuramıyordu.

  1. Anayasa Mahkemesi’nin Değerlendirmesi

            Anayasa Mahkemesi, itiraz başvurusunu değerlendirirken şu hususları göz önünde bulundurmuştur:

  • OHAL KHK’sı ile kamu görevinden ihraç edilen ve daha sonra tekrar görevine iade edilen kişilerin, ihraç edilmelerinin hukuka aykırı olduğunun kabul edilmesi gerektiği,
  • İlgili düzenlemenin, hukuka aykırı olarak ihraç edilen kişilerin zararlarını tazmin etme hakkını tamamen ortadan kaldırdığı,
  • Devletin, hukuka aykırı işlemlerinden kaynaklanan zararları tazmin etme yükümlülüğüne sahip olduğu,
  • Bu durumun, Anayasa’nın 40. maddesinde güvence altına alınan “etkili başvuru hakkı”nı ihlal ettiği.

            Anayasa Mahkemesi daha önce 30 Haziran 2022 tarihli ve E.2018/137, K.2022/86 sayılı kararında, Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu tarafından göreve iade edilen kişiler için benzer bir düzenlemeyi iptal etmişti. Mahkeme, bu kararında, kamu görevinden ihraç edilen kişilerin yargı yoluna başvurma ve zararlarını tazmin ettirme hakkının kısıtlanmasının, Anayasa’nın 40. maddesine aykırı olduğu sonucuna varmıştı.

            Bu karar doğrultusunda, Anayasa Mahkemesi, itiraz konusu düzenlemenin Anayasa’nın 40. maddesinde güvence altına alınan hak arama özgürlüğüne aykırı olduğunu belirterek iptal kararı vermiştir.

  1. İtiraz ve İptal Gerekçesi

Anayasa Mahkemesi’nin itirazın dayandığı temel anayasal hükümler şunlardır:

  • Anayasa’nın 40. Maddesi: Temel hak ve özgürlükleri ihlal edilen kişilerin, zararlarının giderilmesi için yetkili makamlara başvurabilmesini güvence altına alır.
  • Anayasa’nın 2. Maddesi: Türkiye Cumhuriyeti’nin hukuk devleti ilkesini düzenler. Hukuk devleti ilkesi, devletin hukuka uygun hareket etmesini ve hukuka aykırı işlemlerden doğan zararları tazmin etmesini gerektirir.
  • Anayasa’nın 36. Maddesi: Hak arama hürriyetini güvence altına alır.
  • Anayasa’nın 125. Maddesi: İdarenin her türlü işlem ve eylemine karşı yargı yolunun açık olduğunu düzenler.

            Anayasa Mahkemesi kararı Anayasanın 40. Maddesine dayanarak bir inceleme yapmış olup 40. Madde uyarınca aykırılık tespit ettiği için diğer hükümler açısından incelemede bulunmamıştır. Mahkeme, esas itibarıyla bireylerin hukuka aykırı şekilde uğradıkları zararların tazmin edilememesinin Temel hak ve özgürlükleri ihlal edilen kişilerin, zararlarının giderilmesi için yetkili kanun yollarına başvurulamamasının anayasaya aykırı olduğunu vurgulamıştır. Anayasa’nın 40. maddesi çerçevesinde, hukuka aykırı bir işlem sonucunda zarar gören bireylerin bu zararlarını tazmin etme hakkına sahip olmaları gerektiği ifade edilmiştir.

  1. Kararın Sonuçları

 Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı şu sonuçları doğurmaktadır:

  • Göreve iade edilen kamu görevlileri, kamu görevinden hukuka aykırı olarak ihraç edilmelerinden doğan maddi ve manevi zararlarının tazmini için kanun yollarına başvurabileceklerdir.
  • Kamu idareleri, hukuka aykırı işlemlerinden kaynaklanan zararları tazmin etmekle yükümlü olacaktır.
  1. Sonuç

            Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, hukuk devleti ilkesi ve hak arama özgürlüğü açısından önemli bir kazanım olarak değerlendirilmelidir. Bu karar, kamu görevlilerinin hukuka aykırı işlemler nedeniyle uğradıkları zararları tazmin edebilme hakkını güvence altına almış ve devletin hukuka uygun hareket etme yükümlülüğünü bir kez daha vurgulamıştır. Karar, bireylerin hukuki güvencelerinin korunması ve adil bir yargı sürecine erişim hakkının sağlanması açısından önemli bir içtihat oluşturmaktadır.

Stj. Av. Ecren Zeynep SAZLI

Av. Yalçın TORUN 

Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Stj. Av. Ecren Zeynep SAZLI ve Av.Yalçın TORUN’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti amacıyla zaman içerikli elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı metinler avukat meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir, fakat metinlerin tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web sitelerinde yayınlanmasına iznimiz yoktur.

İlgili Makaleler

Scroll to Top