Nöbet Yönergesine Aykırı Olarak Bir Başka Ad Altında(Hazır Kıt’a Görevi vb.) Kadın Jandarma Personele, Ayda Birden Fazla Nöbet Tutturulması Hukuka Aykırıdır
Özet; İdare Mahkemesi, jandarma teşkilatında görev yapan kadın astsubaya ayda birden fazla nöbet görevi verilmemesi istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemi incelemiştir. Davacının görev yaptığı birimin bölük statüsünde olduğu ve JGY 64-4 (B) Nöbet/Vardiyalı Nöbet Hizmetleri Yönergesi uyarınca kadın personele ayda yalnızca bir nöbet yazılabileceği tespit edilmiştir. Hazır kıt’a adı altında verilen görevlerin fiilen nöbet niteliği taşıdığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin açıkça hukuka aykırı olduğu ve uygulanması hâlinde telafisi güç zararlar doğurabileceği gerekçesiyle yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.
YÜRÜTMENİN DURDURULMASINI
İSTEYEN (DAVACI) : …………
VEKİLİ : AV. YALÇIN TORUN
KARŞI TARAF (DAVALI) : İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
VEKİLİ : …………
İSTEMİN ÖZETİ :…….. İli …….. ilçe Jandarma Komutanlığı emrinde Astsubay Üstçavuş olarak görev yapan davacı tarafından, kendisine ayda birden fazla nöbet görevi verilmemesi istemiyle yapılan ……… tarihli başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin; hukuka aykırı olduğu, JGY 64-4 (B) Nöbet/Vardiyalı Nöbet Hizmetleri Yönergesi uyarınca tarafına ayda bir nöbet görevi verilmesi gerekirken yönergeye aykırı şekilde ayda 6 kez nöbet tuttuğu, hazır kıt’a görevi adı altında sürekli olarak nöbet tutturulduğu, ileri sürülerek yürütmesinin durdurulması ve iptali istenilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu, davacının tim komutanı olduğu ve tim komutanlarının 24 saat esasına göre görev yaptığı, dava konusu edilen görevlendirmelerin davacının asli görevi olduğu ve davacıya asli görevi dışında nöbet tanımına uyan herhangi bir görevlendirme yapılmadığı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren …… İdare Mahkemesi’nce, yürütmenin durdurulması istemi hakkında dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:
Dava, ……. İli ………. İlçe Jandarma Komutanlığı emrinde Astsubay Üstçavuş olarak görev yapan davacı tarafından, kendisine ayda birden fazla nöbet görevi verilmemesi istemiyle yapılan ……… tarihli başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Yürütmenin Durdurulması” başlıklı 27/2. maddesinde; “Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir.” hükmüne yer verilmiştir.
2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun “Yönetmelik” başlıklı 24. maddesinde “Bu Kanunla münhasıran yönetmelik çıkarılması öngörülen hususların yanısıra jandarmanın teşkilat, görev, yetki ve sorumlulukları, diğer makamlarla ilişkileri, birlikte çalışma ve işbirliği esasları dahil komuta ve kontrol ilişkileri ile Jandarma personelinin terfi işleri, değerlendirme, ödüllendirme, kılık ve kıyafet ve Kanunun uygulanmasına ilişkin diğer hususlar; Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
21/01/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Personel Yönetmeliği’nin “Nöbet” başlıklı 42. maddesinde “Günün yirmidört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan personelin çalışma saat ve şekilleri ile nöbet sistemleri kurumlarınca düzenlenir.
(……)
(8) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile muafiyetler Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığınca ayrı ayrı belirlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’nun 76. maddesinde; “Nöbet; askerlikteki müşterek hizmetlerin yapılmasını ve devamını sağlamak maksadı ile bu hizmetlerin belli bir sıra ve süre ile subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, erbaş ve erler ile Silahlı Kuvvetler Teşkilatı içinde vazifeli olan bilumum sivil şahıslar tarafından yapılmasıdır.
Nöbetçi: Nöbet hizmetinin yapılması için görevlendirilen şahıstır.” hükmüne, 77. maddesinde; “Kıtalarda, karargahlarda ve askeri kurumlarda nöbet hizmetine tabi tutulacak personelin kimler olacağı, nöbet hizmetlerinin yapılış tarzı ile şekli ve nöbetçilere ait vazifeler talimatname ile tayin ve tesbit olunur.” hükmüne yer verilmiştir.
06/09/1961 tarih ve 10899 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Yönetmeliği’nin “J – Askerlikte Nöbet Hizmetleri ” başlıklı bölümünde yer alan 382. maddesinde (Değişik:RG-30/5/2013-28662) ; ” Kıtalar, karargâhlar ve kurumlarda belirli bir sıra ve süre ile subay, askerî memur, astsubay, uzman jandarma, askerî öğrenci, erbaş ve erler ile Silâhlı Kuvvetler Teşkilâtı içinde vazifeli olan bilumum sivil şahıslar tarafından nöbet tutulur. Nöbetler Karargâh ve kurumlarda sabah saat 09.00 dan ertesi günü saat 09.00 a kadardır. Kıtalarda kıtanın özelliğine göre, komutanın münasip göreceği zamanda başlar ve nöbet 24 saati geçemez.
Nöbet hizmetine aşağıdaki personel dahil edilemez.
a. Albaylar,
b, c, d, ….
e. İki kademeli kıdemli başçavuşlar (Üstçavuş ve kıdemli üstçavuşlukta 6 yıllık bekleme sürelerine tabi olan astsubaylar için kıdemli başçavuşlar),
f. Astsubaylıktan subaylığa geçen personelden 23 hizmet yılını, uzman jandarma/uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçen personelden 24 hizmet yılını dolduranlar ile uzman jandarmalar, uzman erbaşlar ve sivil memurlardan 24 hizmet yılını dolduranlar,
(Ek fıkra:RG-29/8/2014-29103) Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından, ihtiyaç duyulması halinde bu Yönetmelikte belirtilen nöbet hizmetleri dışında nöbetler ihdas edilebilir. İhdas edilecek nöbetlere ilişkin usul ve esaslar ilgili Kuvvet Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından belirlenir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
24.07.2018 tarihli JGY 64-4 (B) Nöbet/Vardiyalı Nöbet Hizmetleri Yönergesi’nin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde; ”Bu yönergede kullanılan tanımlar EK-1’dedir.” şeklinde düzenlemeye yer verilmiş olup, EK-1’de 31. sırada nöbet; ”Jandarma birliklerinde müşterek hizmetlerin yapılmasını ve devamını sağlamak maksadıyla bu hizmetlerin belli bir sıra ve süreyle; subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş/er ve erbaş/erler ile Jandarma Teşkilatında görevli diğer branşlardaki devlet memurları tarafından yerine getirilmesini”, 44. sırada vardiyalı görev; ”Görevin niteliği, çalışma ve istirahat süreleri önceden belirlenmiş, fasılasız yürütülen ve yalnızca bu hizmet için atanmış/görevlendirilmiş personel tarafından bir sıra dahilinde kesintisiz yürütülen görevleri” ve 45. sırada ise vardiyalı nöbet; ”Vardiyalı şekilde fasılasız yürütülmesi gereken görevler/hizmetler için atanmış personel bulunmadığı durumlarda söz konusu görev/hizmetlerin yerine getirilmesi için farklı görevlerdeki personel tarafından bir sıra dahilinde yürütülen nöbet hizmetini”… ifade edeceği belirtilmiştir. “Esaslar” başlıklı 5. maddesinde “İl J/Alay ve eşiti ile daha büyük seviyedeki birlik, karargâhı ve kurumlarda görülmesi halinde nöbet hizmetleri özel yönergesi hazırlanal Tabur ve eşiti ile daha seviyedeki birlik, karargâh ve kurumlarda, bu yönerge haricinde ayrıca nöbet hizmetleri özel yönergesi hazırlanmaz. (…) Vardiyalı nöbete dahil olan personel ayrıca nöbet hizmetlerine dahil edilmez” hükmüne, “Yetki ve Sorumluluklar” başlıklı 6. maddesinde “Bu yönergenin uygulanmasından tüm birlik komutanları, karargâh ve kurum amirleri sorumludur. 24 saat esasına göre kesintisiz yürütülmesi gereken hizmetlerin, nöbet/vardiyalı nöbet şeklinde yürütülmesine karar verilmesi ile bu hizmetlerin tanzim edilmesinden; il jandarma, alay ve eşiti birlik, karargâh ve kurum amirlikleri ile müstakil konuşlu tabur/ilçe jandarma/bölük/karakol ve eşiti birlik komutanlıkları sorumludur.” hükmüne, “Nöbet Hizmetlerinden Muafiyet Esasları” başlıklı 7. Maddesi 4. fıkrasında ” Kadın personelin nöbet hizmetleri aşağıda açıklandığı şekilde planlanır. a) Tabur ve eşidi seviye ile daha küçük birlik, karargah ve kurumlarda nöbet hizmetine dahil edilen kadın personele her ay yalnızca bir nöbet yazılır. b) Alay ve eşidi ile dahâ büyük birlik, karargah ve kurumlarda nöbet hizmetine dahil edilen kadın personele, evli ise her ay yalnızca bir nöbet yazılır, bekar ise normal nöbet hizmetlerine dahil edilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; …….. İli Bahçe ……….. Jandarma Komutanlığı emrinde Astsubay Üstçavuş olarak görev yapan davacı tarafından, JGY 64-4 (B) Nöbet/Vardiyalı Nöbet Hizmetleri Yönergesi uyarınca kendisine ayda birden fazla nöbet görevi verilmemesi istemiyle ………… tarihinde davalı idareye başvurduğu, davalı idare tarafından davacının başvurusunun zımnen reddedildiği anılan ret işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Somut uyuşmazlıkta Mahkememizin ………. tarihli ara kararıyla davacının görev yaptığı ……… İli …….. İlçe Jandarma Komutanlığı’nın Jandarma Genel Teşkilatı içerisinde hangi statüde olduğunun sorulduğu, davalı idare tarafından verilen …….. tarihli cevabi yazıda …….. İli ……… İlçe Jandarma Komutanlığı’nın bölük statüsünde olduğunun belirtildiği görülmüştür.
Bu durumda davalı idare tarafından her ne kadar yapılan görevlendirmenin asli görevi olduğu, davacıya hazır kıta görevi verildiği nöbet görevi verilmediği iddia edilmiş ise de; ……….. Jandarma Karakol Komutanlığı 2025 Şubat Ayı Tim Komutanı Hazır Kıt’a Çizelgesi incelendiğinde davacının Şubat ayında 6 defa farklı tarihlerde görevlendirildiği, görevlendirmeye ilişkin çizelgede açıkça nöbetlerin yukarıda yer verilen JGY 64-4 (B) Nöbet/Vardiyalı Nöbet Hizmetleri Yönergesi uyarınca tutulacağı ve nöbetçinin hazır kıta nöbetinin başladığı gün 09.00’dan ertesi gün 09.00’a kadar görevli olacağının belirtildiği, davalı idare tarafından davacıya hazır kıta nöbetinin verildiğinin anlaşıldığı, Nöbet/Vardiyalı Nöbet Hizmetleri Yönergesi’nde kadın personele her ay yalnızca bir nöbet yazılacağının açıkça düzenlendiği, davacının görev yaptığı davacının görev yaptığı birimin bölük statüsünde olduğu yani yukarıda yer verilen yönergede öngörülen tabur ve eşidi seviye ile daha küçük birlik, karargah ve kurumlardan olduğu anlaşıldığından …….. İli ……… İlçe Jandarma Komutanlığı’nda Astsubay Üstçavuş olarak görev yapan davacının JGY 64-4 (B) Nöbet/Vardiyalı Nöbet Hizmetleri Yönergesi uyarınca kendisine ayda birden fazla nöbet görevi verilmemesi istemiyle yapmış olduğu başvurusunun zımnen reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Öte yandan, hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin davacıya fazladan nöbet görevi verilmeye ilişkin olması ve davacıya nöbet görevi verilmesine devam edilmesi nedeniyle, işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğabileceği de tabidir.
Açıklanan nedenlerle, hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden 2577 Sayılı Kanunun 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde Adana Bölge İdare Mahkemesine itiraz yolu açık olmak üzere, 11/12/2025 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Av.Yalçın TORUN
Uyarı; Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Av.Yalçın TORUN’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti amacıyla zaman içerikli elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı metinler avukat meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir, fakat metinlerin tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web sitelerinde yayınlanmasına iznimiz yoktur.