Araç Değer Kaybı Zararının Tespiti ile Başvurulacak Hukuki Çareler
1.GİRİŞ
Trafikte meydana gelen kazalar neticesinde araçların hasar kaydı oluşturulmakta, hasar kaydı bulunan araçların ise satış esnasında değeri hasarsız araca göre daha az olmaktadır. İşte buna “araç değer kaybı” denilmektedir. Yargıtay 17.Hukuk Dairesi E. 2016/966 K. 2016/5728 T. 10.5.2016 sayılı kararında değer kaybını şu şekilde açıklamıştır; “Değer kaybı, aracın trafik kazası sonucu hasarlanıp, onarılmasından sonraki değeri ile hiç hasarlanmamış haldeki değeri arasındaki farka dair olup, araçtaki değer kaybı belirlenirken, aracın markası, yaşı, modeli ve hasar gördüğü kısımları dikkate alınarak aracın kaza tarihinden önceki 2. el satış değerinin tespiti ile aracın tamir edildikten sonra ikinci el satış değerinin tespiti ve arasındaki fark göz önüne alınmaktadır.”
Araç değer kaybı, kazaya karışan karşı taraftaki aracın sürücüsü, maliki ve Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasından talep edilebilmektedir. Ancak sigorta şirketinden zararın tazminini sağlamak daha kolay olduğundan genellikle sigorta şirketinin sorumluluğuna gidilmektedir.
2. ARAÇ DEĞER KAYBI ŞARTLARI
Araç Değer Kaybı Şartları Şunlardır;
- Kaza tarihi üzerinden en fazla 2 yıl geçmiş olmalıdır.
- Aracınızdaki hasar daha önceden hasara uğramamış bir bölgede olmalıdır.
- Kaza sonrası hasar aracınızda oluşan hasar, mini onarım ile giderilebilen basit işlemlerden olmamalıdır.( basit kaporta, plastik tampon/parça onarımları, cam, radyo/teyp, lastik, hava yastığı, jant, mekanik, elektrik, elektronik ve döşeme aksamı hasarları değer kaybı teminatı kapsamı dışındadır.)
- Aracınız ağır hasar kaydına sahip araçlardan olmamalıdır.
- Kısa süreli kiralık araçlar, taksi, dolmuş, test aracı, koleksiyon ve antika sayılan araçlardaki hasar sebebiyle yapılan değer kaybı talepleri ve tekerlekli/paletli ve zırhlı toplumsal müdahale araçları, belediye otobüsleri, yol süpürme araçları, itfaiye araçlarındaki hasar sebebiyle yapılan değer kaybı talepleri teminat kapsamı dışında kalmaktadır.
- Kazada tamamen kusurlu ya da diğer sürücüye nazaran daha kusurlu olan taraftan değer kaybı zararı talep edilebilecektir.
- Çift taraflı bir kaza olmalıdır.
3.ZARARIN BELİRLENMESİ
Araç değer kaybının hesaplanması, teknik detayların incelenmesini gerektiren bir süreçtir ve Karayolları Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası Genel Şartları Eki Değer Kaybı Hesaplama Esasları’na (tebliğ) göre yapılır. Bu tebliğname ile araç değer kaybı hesaplamasında belli bir formül ve kat sayı hesabı getirilmiştir. Ancak, araçtaki değer kaybının tespiti için her somut olaya uygulanabilecek standart bir formül yoktur. Pek çok değişken araçtaki değer kaybını etkileyebilmektedir. Mevcut hesaplamalarda farkın ortaya çıkmasında ana etken rayiç değerin tespitinden kaynaklanmaktadır. Kasko araç listesinde yer almayan parçaların piyasa rayiç bedelinin tespiti için ise piyasa analiz yöntemi kullanılmaktadır. Buna göre;
- Kazaya karışan aracın piyasadaki tercih durumu,
- Hasarın boyutu,
- Aracın üretim yılı,
- Marka ve model bilgisi,
- Aracın kilometresi,
- Hasar geçmişi ve niteliği,
- Aracın kilometresi,
- İşlem gören parçaların niteliği ve sayısı,
- Trafiğe çıkış tarihi dahi araçtaki değer kaybının miktarını etkileyebilmektedir.
Bu konuda Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2016/4690 E.-2016/7983 K. Sayılı ve 20.09.206 tarihli ilamıyla uygulamaya şu şekilde yol göstermektedir: “Araçta meydana gelen değer kaybının; Aracın serbest piyasa koşullarına göre kaza tarihi itibariyle hasarsız haldeki ikinci el rayiç değeri ile aracın yaşı, özellikleri, hasar miktarı ve hasarlı kısmın özellikleri dikkate alınarak, kazadan sonraki hasarlı halinin rayiç değeri tespit edilip bu iki miktar arasındaki azalmaya (farka) göre hesaplanması gerekir.”
4. BAŞVURULACAK HUKUKİ ÇARELER
Aracı trafik kazası sonucunda zarar gören kişi karşı tarafın Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasına dava açmadan önce başvuru yapmalıdır. Bu başvuru zorunluluğu Karayolları Trafik Kanunu madde 97 ile düzenleme altına alınmış olup, düzenleme “Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir.” Şeklindedir. Sigorta şirketi başvuru tarihinden itibaren 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevap ile başvuru talebi kabul görmediği takdirde zarar görenin ya Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurması ya da dava açması gerekmektedir.
5.SİGORTA ŞİRKETİNE BAŞVURUDA GEREKLİ EVRAKLAR
Başvuru esnasında gereken evraklar sigorta şirketinden sigorta şirketine farklılık göstermekle birlikte genellikle talep edilen evraklar aşağıda sayılmıştır;
- Değer kaybı talep formu
- Kaza anında çekilmiş olan fotoğraflar ve hasar fotoğrafları
- Ekspertiz raporu
- Sigortalı olan aracın ruhsatının fotokopisi
- Zarara uğrayan araç sahibinin TC Kimlik Numarası ve Vergi Numarası
- Zarar gören araç sahibinin banka hesap bilgileri
- Avukat tarafından takip ediliyor ise; vekaletname örneği, vekilin IBAN bilgisi ve T.C. kimlik numarası
- Zarar görmüş olan aracın ruhsat fotokopisi.
6. SİGORTA ŞİRKETİNİN BAŞVURUYU KABUL ETMEMESİ HALİNDE DAVA AÇMADAN ÖNCE ARABULUCUYA BAŞVURU ŞARTI YOKTUR
Sigorta şirketi zarar görenin talebine cevap vermediği ya da cevap verip de kabul talebi kabul etmediği takdirde zarar gören ya dava açarak ya da Sigorta Komisyonuna başvurarak zararının tazminini isteyebilir. Normalde Asliye Ticaret Mahkemesinde dava açılacak ise Türk Ticaret Kanunu madde 5/A gereği arabuluculuğa başvuru dava şartıdır. Lakin Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası 2918 sayılı Kanunla düzenlendiği için zararın tazmini sebebiyle açılan davalar arabuluculuk şartına TABİ DEĞİLDİR. (Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2023/12689E. 2024/4378K.) Eğer zarar gören dava açmayıp, Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapacak ise bu durumda da arabuluculuk süreci zorunlu değildir. Kişi doğrudan Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilir.
7. SİGORTA ŞİRKETİNİN BAŞVURUYU KABUL ETMEMESİ HALİNDE DAVA AÇILACAK İSE GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Dava yolu ile değer kaybının tazmin edilmesi durumunda ise; kazada tam kusurlu olarak nitelendirilmemiş olan taraf, hasar gören eşyasının değerinde oluşan düşüş miktarında araçta oluşan değer kaybını ve bununla birlikte dolaylı olarak oluşan zarar olarak; ikame araç ya da kazanç kaybı bedeli talep etme hakkına da sahiptir.
Bu talep, özellikle hasar gören aracın serviste ve bakımda kaldığı süre boyunca kiralanan araçlarda veya ulaşım için kullanılan alternatif ulaşım bedellerinin karşılanmasında gündeme gelmekte ve talep edilebilmektedir.(Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da araç kiralanmamış olsa bile ikame araç tazminatına hak kazanılacağı yönündedir.) Burada belirtilmesi gereken en önemli hususlardan bir tanesi, doğrudan değer kaybı ile iş kaybı zararlarının karıştırılmamasıdır. Dolaylı olarak kabul edilebilecek giderler, özel olarak belirtilmediği sürece sigorta şirketleri tarafından karşılanmamaktadır.
- Sigorta şirketine karşı dava açılması halinde;
Araç değer kaybından doğan tazminat davası yalnızca sigorta şirketine yöneltilecekse görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleridir. Yine davanın, araç sürücüsü, maliki veya işleteni ile birlikte sigorta şirketine yöneltilmesi halinde de görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme; trafik kazasının meydana geldiği yer, zarar görenin yerleşim yeri, sigorta şirketinin merkezinin bulunduğu veya Sigorta Şirketinin Bölge Müdürlüğünün bulunduğu yer mahkemesidir.
- Kazaya karışan aracın sürücüsüne veya malikine karşı dava açılması halinde;
Araç değer kaybından doğan tazminat davası yalnızca araç sürücüsüne, malikine ve işletenine yöneltilecekse, bir başka deyişle sigorta şirketi davaya taraf olmayacak ise görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme; trafik kazasının meydana geldiği yer, zarar görenin yerleşim yeri veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
8.ZAMANAŞIMI
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 109/1. maddesi uyarınca, motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar göreninin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve her halde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.
Av. Yalçın TORUN & Av. Meryem KILIÇ
Stj. Av. Ecren Zeynep SAZLI
UYARI
Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Av.Meryem KILIÇ, Stj. Av. Ecren Zeynep SAZLI ve Av.Yalçın TORUN’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti amacıyla zaman içerikli elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı metinler avukat meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir, fakat metinlerin tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web sitelerinde yayınlanmasına iznimiz yoktur.