KUMAR VE BAHİS OYNAMAK VEYA OYNANMASI İÇİN YER SAĞLAMAK  EYLEMLERİNİN  KOLLUK VE ASKER PERSONEL  İÇİN CEZA HUKUKU, KABAHATLER HUKUKU VE  DİSİPLİN HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

1.Kumar ve Bahis Eyleminin  Türk Ceza Kanunu Açısından Değerlendirilmesi

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda bahis oynamak suç olarak düzenlenmemiştir. Yalnızca Madde 228’de “Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama” suç olarak düzenlenmiş olup, bahis sitesinden bahis oynamak suç teşkil etmemektedir. Yasal olarak yetkili olmaksızın kumar oynatmak için yer ve ortam sağlamak bu suçu oluşturabilecektir. Kumar oynamak eylemi de aynı şekilde suç oluşturmamaktadır.

2.Kumar Oynamak ve Bahis Eylemlerinin Askeri Ceza Kanunu Açısından Değerlendirilmesi

1632 Sayılı Askeri Ceza Kanunu madde 151’de; Kumar oynayan askeri şahısların birinci oynamasında bir aya kadar, tekrar etmesi halinde ise altı aya kadar hapsolunacağı düzenleme altına alınmıştı. Ancak söz konusu düzenleme 16.02.2013 tarih ve 28561 sayılı R.G.de yayımlanan 6413 sayılı Kanunun 45. maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyla Askeri Ceza Kanunu bağlamında da kumar oynamak ve bahis oynamak suç teşkil etmemektedir.

3.Yasal Bahis Sitelerinde Bahis Oynamak Suç Teşkil Eder mi?

7258 Sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a dayanılarak çıkarılan Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliği Madde 26 ve devamında sanal ortam bayileri düzenlenmiştir.   Örneğin  Nesine.com,  sitesi  2006 yılından bu yana D Elektronik Şans Oyunları ve Yayıncılık A.Ş. çatısı altında Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na bağlı olarak hizmet veren, sanal ortam ruhsatı almış bayilerden biridir. Bu kapsamda, Nesine.com yasal bir bahis sitesidir.  Yasal bahis sitelerinde bahis oynamak  suç teşkil etmeyecektir.  Kanunun verdiği yetkiye dayanarak  bahis oynatan nesine.com dışında spor toto vb. başka  kurumlarda vardır. Kanunun verdiği yetkiye dayalı olmaksızın; spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis veya şans oyunlarını oynatanlar ya da oynanmasına yer veya imkan sağlayanların  üç yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacakları  kanunda düzenlenmiştir. Yurt dışında oynatılan spor müsabakalarına dayalı şans oyunu oynatılmasına  Türkiye’den imkan sağlayan kişiler de  cezalandırılmaktadır.

4.Kumar Oynamak Kabahat Oluşturur mu?   Yaptırımı Nedir? Yasal Bahis Sitesinden Bahis Oynamak Kabahat Teşkil Eder mi?

5326 Sayılı Kabahatler Kanunu Madde 34 “Kumar oynayan kişiye, bin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Ayrıca, kumardan elde edilen gelire el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilir.” hükmü haizdir. Ancak söz konusu maddede kabahat olarak düzenlenen kumardır. Kumar Türk Dil Kurumu Sözlüğüne göre; ortaya para koyarak oynanan talih oyunudur. Kumar, Türk Ceza Kanunu madde 228/6’da da Ceza Kanunu açısından tanımlanmış olup tanımı “kazanç amacıyla icra edilen ve kar ve zararın talihe bağlı olduğu oyunlardır.”  şeklindedir.

Yasal olarak oynanan bahis, kumardan farklı bir kavramdır. Yukarıda açıklandığı üzere 7258 Sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe uygun olarak, spor müsabakalarına dayalı düzenlenecek müşterek bahisler yasal olup, kumar olarak nitelendirilemez. Yasal bahisler bu madde kapsamına girmemektedir. Dolayısıyla yasal bahis sitesinde bahis oynamak kabahat teşkil etmeyecektir.

5.Kumar Oynamak ve Yasal Bahis Sitesinden Bahis Oynamak TSK Açısından Disiplinsizlik Teşkil Eder mi?

a.Askeri Mahal İçinde Kumar Oynamak Disiplinsizliği

Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin disiplin açısından tabii olduğu mevzuat 6413 Sayılı Askeri Disiplin Kanunu’dur. Bu kanunun 19/i fıkrasında  “Kumar Oynamak” disiplinsizliği, hizmet yerini terk etmeme cezasını gerektirir fiillerden sayılmıştır. Yasal bahis oynamak bu disiplinsizlik kapsamında değerlendirilemeyecektir. Zira disiplinsizliğin oluşabilmesi için hem kumar oynanması hem de askeri mahalde oynanması gerekmektedir. Yasal bahis sitelerinde oynanan bahisler, kumar oynamak fiili kapsamında değildir. Baht ve talihe bağlı olmakla beraber devlet tarafından resmen izin verilen piyango, loto, toto, iddia ve at yarışı gibi meşru şans oyunlarını oynamak kumar oynamak disiplinsizliği teşkil etmez.(YILDIRIM, Ramazan: Türk Disiplin Hukukuna Kısa Bir Bakış; AYİMD,Sayı 14, S81-126))

Bir an için bahse konu  bahis oynama eyleminin farklı bir yorumla kumar olduğu kabul edilse dahi, bu eylemin disiplinsizlik olarak kabulü için bahis eyleminin  askeri mahalde oynanması şarttır. Askeri mahal kavramı ise hiçbir askerî mevzuatta tanımlanmamıştır. Bununla beraber, İç Hizmet Kanunu’nun 12, 51 ve 100 üncü maddelerinin ışığı altında, istikrar kazanmış Askeri Yargıtay kararlarına baktığımızda, askerlerin eğitim, öğretim, tatbikat gibi görev yaptıkları, barındıkları ve konakladıkları yerlerin askeri mahal kabul edildiği görülmektedir. Bunlar da İç Hizmet Kanunu’nun 12’nci maddesinde sayılan kıta,karargâh ve (askeri hastane, okul, orduevi, dikimevi, askeri fabrika, askerlik şubesi, ikmal merkezi, depo gibi) askerî kurumlardır. Buna karşılık kamu konutu olarak personelin ikametine tahsis edilen kışla içinde olmayan askeri lojmanlar, kural olarak askeri mahal olarak kabul edilmemektedir.(As.Yarg.1.D. 25.02.1987, 107/94; As.Yrg. 3D. 22.12.2009,3252/3254)

b.Görevine, Sosyal ve Aile Yaşantısına Zarar Verecek Derecede (…)Kumara Düşkün Olmak Disiplinsizliği

Bahse konu disiplinsizlik TSK Disiplin Kanununun 20/b maddesinde “Ahlaki zayıflık: Görevine, sosyal ve aile yaşantısına zarar verecek derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olmak veya Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarını sarsacak şekilde yüz kızartıcı, utanç verici veya toplumun genel ahlak yapısına aykırı fiillerde bulunmaktır.” şeklinde düzenlenmiştir. Yaptırım ise TSK’dan ayırma disiplin cezasıdır.

Bahse konu eylemin disiplin yaptırımı ile cezalandırılabilmesi için eylemin kumar olması, eylemin görev aile ve sosyal hayatına etki edecek derecede  tutku ve alışkanlık derecesinde olması gerekmektedir.  Kumara düşkünlük kumarı tutku derecesine varan alışkanlık haline getirmektir. Düşkünlük esasen bir şeye veya kişiye iradenin aşırı ve tutkuyla yönelmesi anlamında içsel ve psikolojik bir haldir ancak burada söz konusu olan içten gelen şiddetli arzu ve dürtüler karşısında sağlam bir irade gösterilerek karşı konulamaması sonucu da kötü alışkanlık olarak yansımasıdır. Düşkünlük yapılması istenmeyen yasak gayrimeşru etik dışı durumlarda icabı fiillerde bulunmak ya da mevzuat ihmali tutum ve davranışlarda bulunmak şeklinde kendini gösterir, bu bakımdan düşkünlük bir yönüyle alışkanlığı dolayısıyla sürekli tekrar eden hal ve hareketleri ifade eder zira alışkanlık deyince biz iç ve dış etkenlerle davranışların hep aynı ve şartlanmış biçimde tekrarlanmasını anlarız. Bu duruma özellikle kumar ve içkiye düşkünlük de geçerlidir. (Celal IŞIKLAR  TSK Disiplin Kanunu ve Yorumu)

Disiplin kanununda üniformalı olarak kumarhaneye girmek aylıktan kesme disiplin cezasını gerektiren yasak edilen yere gitmek disiplinsizliği olarak, askeri mahalde kumar oynamak hizmet yerini terk etmeme cezasını gerektiren disiplinsizlik olarak düzenlenmiştir.  Burada kumar oynamanın görev dışında dahi olsa alışkanlık haline getirilmesi cezalandırılmaktadır. Kumarın nerede oynandığı önemli değildir. Bu yer failin kendi evi veya askeri mahal, kumarhane, umuma açık veya kapalı alan olabilir. Kumara düşkün olan kişi bunun sadece özel hayatında ilgilendirdiği iddiasında bulunamayacaktır. Disiplinsizliğin manevi unsuru genel kastır.

Danıştay İdare Mahkemesinin din görevlisinin sürekli at yarışı oynaması nedeniyle disiplin cezası verilmeksizin görevine son verilmesine ilişkin işlemi hukuka uygun bulan kararını onamıştır.  Kararın Gerekçesi “ İdare Mahkemesince; davacının dava konusu işleme esas olan fiiline ilişkin olarak alınan 20/10/2014 tarihli ifadesinde, özetle, “Eski zamanlarda öğrendiği at yarışına merakının olduğu, kendisi için halı sahada top oynamak ne ise at yarışı merakının da öyle bir şey olduğu, sık sık at yarışı oynamadığı, üniversite yıllarında başladığı at yarışı oyununu Şirvan İlçesinde mesleğe başladığında bıraktığı, ancak son altı aydır evliliğinde yaşamış olduğu sıkıntılar ve geçimsizlikler nedeniyle stres atmak amacıyla ganyan bayilerine kupon yatırarak tekrar at yarışı oynamaya başladığı, at yarışı oynamasının ortalama haftada bir olduğu, son altı aydır sadece at yarışı sitelerine internetten giriş yaptığı, bu sitelerde at resimlerine baktığı” ifadelerine yer verildiği; üzerine atılı fiili işlediği anlaşılan ve bu nedenle de Yönetmeliğin 5. maddesinde yer alan ortak nitelik şartını kaybettiği açık olan davacı hakkında tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı; öte yandan, davacı tarafından savunması alınmadan dava konusu işlemin tesis edildiği, savunma hakkının kısıtlandığı iddia edilmiş ise de, dava konusu işlemin 657 sayılı Kanunun 125. maddesinde yer verilen “disiplin cezalarına” ilişkin olmadığı, davacının memuriyete giriş şartlarını kaybetmesi nedeniyle tesis edilmiş olduğu dikkate alındığında, davacının bu iddiasına itibar edilemediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.” …. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddi yolundaki İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,”  şeklindedir. (Danıştay 12. Dairesinin   E. 2021/143,  K. 2022/2039  sayı ve 14.04.2022 tarihli Kararı)

6.Bahis Oynamaktan Elde Edilen Gelirin Vergilendirilmesi Nasıl Olmalıdır?

5602 Sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon Ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanun Madde 6’da “Şans oyunları vergisi” düzenleme altına alınmıştır. Anılan maddeye göre; Verginin oranı, spor müsabakalarına dayalı müşterek bahislerde %5’tir. Şans oyunları vergisi, ilgili vergilendirme dönemlerini izleyen ayın 20’nci günü mesai bitimine kadar, mükellef(vergi borçlusu) tarafından bir beyanname ile bağlı bulunulan vergi dairesine beyan edilir ve hesaplanan vergi aynı süre içerisinde ödenir.

Şans oyunları (at yarışı, futbol müsabakaları gibi) ile yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyeler, ivazsız(karşılıksız) intikal kabul edildiğinden Gelir Vergisi Kanunu’na tabi olmamakla birlikte, 7338 Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’na tabi olacaktır. Bu kanunun 4.Maddesine göre şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 10. 000 ,00 Tl  lirası vergiden istisnadır. Ancak bu tutarın aşılması halinde ödenecek intikal vergisi oranı şu şekildedir;

Bu oranlar üzerinden 1.810.000,00 TL için intikal vergisi şu şekildedir;

10.000,00 Tl tutar vergiden muaf tutulacak sonrası için ise

1.Aşama: 1.700.000,00 TL’den %10 vergi alınacaktır.

1.700.000,00 X 10  = 170.000,00 TL

100

2.Aşama: Sonra gelen 100.000,00 TL’den %15 vergi alınacaktır.

100.000,00 TL X 15 = 15.000,00 TL

3.Aşama: Vergiler toplanır

170.000,00 TL + 15.000,00 TL

185.000,00 TL İntikal vergisi alınır. Belirtmekte fayda vardır ki; bu vergi için ikramiyeyi kazanan kişi tarafından beyanname verilmeyecektir. Zira bu vergi, şans oyunlarını veya yarışma ve çekilişi düzenleyen kişi ve kurumlar tarafından, kazanılan ikramiyeden kesilerek ilgili vergi dairesine ödenecektir.

7. Bahis Neticesinde Elde Edilen Gelirin Memurlar Açısından  Mal Bildirim Yükümlülüğü Kapsamında Bildirilmesi

926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu madde 5 “Subay ve astsubaylar, kendileriyle eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca mal bildiriminde bulunurlar.” şeklindedir. Anılan düzenleme uyarınca personelin mal bildiriminde bulunma zorunluluğu vardır.

Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet Ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu’na dayanılarak çıkarılan Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik Madde 8’de düzenlenmiştir. Buna göre; net aylık tutarının beş katından fazla değer ve tutarındaki para, mal bildiriminin konusunu oluşturmaktadır. Bu kapsamda malvarlığında bu yönde bir artış gerçekleşen TSK personeli Yönetmelik Madde 10’a göre; malvarlığı artışını izleyen bir ay içinde ek mal bildirimi ile bildirmek zorundadırlar. Ek mal bildirimi, özlük işleri ile ilgili birimlere verilecektir.

Yönetmeliğin 17.maddesine göre; Süresi içerisinde mal bildiriminde bulunulmaması halinde bildirimin verileceği mercilerce yazılı olarak ilgiliye ihtarda bulunulur. İhtarın kendisine tebliğinden itibaren bir ay içinde bildirimde bulunmayanlar hakkında gerekli işlem yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Mal bildiriminde bulunulmaması hali, 3628 Sayılı Kanun’a muhalefet suçu teşkil eder ve üç aya kadar hapis cezası verilir.

Yukarıda belirtilen mevzuat kapsamında bahiste elde edilen paranın hesaba geçmesi sonrasında 1 ay içerisinde mal bildiriminde bulunulması gerekmektedir. Mal bildiriminde bulunulmadığının öğrenilmesi halinde ilgili şahıs ihtar edilecek ve sonrasında mal bildiriminde bulunulmazsa eylem suç tekil edecek ve cezalandırılacaktır.

8.Sonuç

Tüm yukarıda izah edilen sebeplerle;

Yasal bahis sitesinde bahis oynama eyleminin kumar kapsamında değerlendirilemeyeceğini,

İdarenin bahis eyleminin kumar olarak değerlendirmesi halinde, tek veya birkaç sefer bahis oynanmasının alışkanlık düzeyinde olmayacağı için ahlaki zayıflık disiplinsizliği olarak kabul edilmeyeceğini fakat önceki eylemler ile birlikte ve birden çok gerçekleştirilmesi durumunda ahlaki zayıflık olarak kabul edilmesi riskinin mevcut olduğunu,

Bahis eylemi ile birlikte ortaya çıkan aşırı borçlanmanın idare tarafından ahlaki zayıflık disiplinsizliği olarak kabul edilme riskinin olduğunu,

Bahis oynamaktan elde edilen kazancın  vergiye tabi olduğu için beyan edilmesi gerektiğini, bu hususun hukuki bir yükümlülük olduğunu,

Bahis oynamaktan elde edilen kazancın mal beyanında bir ay içerisinde beyan edilmesi gerektiğini beyan edilmemesi durumunda öğrenildiğinde ihtar neticesinde beyan edileceğini ihtar sonrası da beyan edilmemesi durumunda konusunun suç oluşturacağını değerlendirmekteyiz.

                                                                                             Av. Yalçın TORUN & Av.Meryem KILIÇ

Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Av.Yalçın TORUN’a ve Av.Meryem KILIÇ’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti amacıyla zaman içerikli elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı metinler avukat meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir, fakat metinlerin tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web sitelerinde yayınlanmasına iznimiz yoktur.